Gaiplik konusu, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 32 vd. maddelerine düzenlenmiş olup, belirli şartlar altında kişinin ölmüş gibi değerlendirilerek gerekli hukuki sonuçlara ulaşılmasını düzenler. Gaiplik; bir kimsenin ölüm tehlikesi içinde kaybolması veya kendisinden uzun süre haber alınmaması sonucu yargıç kararı ile kişiliğine son verilmesi anlamına gelmektedir.
Gaiplik kararı verilebilmesi için, kişinin ölüm tehlikesi içerisinde kaybolması ya da ölümü kuvvetle muhtemel olan kişiden uzun bir zamandır haber alınamaması gerekir.
Gaiplik süresi; ölüm tehlikesi halinde 1 yıl, uzunca zamandır haber alamama durumunda ise 5 yıldır.
Ayrıca, gaiplik kararı başvurusunda bulunan kişinin hakları da bu ölüme bağlı olmalıdır.
Gaiplik davası; kişinin Türkiye'deki son yerleşim yeri; eğer Türkiye'de hiç yerleşmemişse nüfus sicilinde kayıtlı olduğu yer; böyle bir kayıt da yoksa anasının veya babasının kayıtlı bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesinde açılır. mahkemesidir.
Davanın açılması sonrası mahkeme; gaipliğine karar verilecek kişi hakkında bilgisi olanın başvuru yapabilmesi için 6 aylık ilan verilir. İlan sonuçsuz kalırsa kişinin gaipliğine karar verilir ve kişi ölmüş gibi haklar doğar.
Gaiplik kararı ölüm tehlikesinin gerçekleştiği veya son haberin alındığı günden başlayarak hüküm doğurur. Gaipliğine karar verilecek olan kişinin ilan süresinden evvel ortaya çıkması halinde gaiplik talebi düşer. Gaiplik kararı, hakimin bildirmesi üzerine, ölüm kütüğüne kaydedilir.
Kişi hakkında gaiplik kararı verilse de evliliğin bitmesi ve yeniden evlenmenin söz konusu olabilmesi için gaiplik nedeniyle evliliğin feshi talep edilmelidir. Evliliğin feshi talebi gaiplik davasıyla ya da ayrı bir davayla ileri sürülebilir. Ayrı bir dava ile evliliğin feshi, davacının yerleşim yeri mahkemesinden istenir.
Gaiplik kararı sonrası kişi ölmüş gibi sayılacağından miras konusu gündeme gelecektir. Ancak, neticeten kişi gerçekte ölmemiş olduğundan ya da daha doğru bir ifadeyle öldüğü yüzde yüz ortada olmadığından mirasçılar, gaibin ortaya çıkma ihtimaline karşı bir güvence göstermek zorundadır. Gaibin ortaya çıkması halinde malları alan mirasçılar aldıkları malları geri vermekle yükümlüdürler. G
Gaibin gaip olmasından sonra gaibe bir miras kalması halinde, gaip ölmüş gibi kabul edilerek gaibin miras bırakanından kalan miras da gaibin mirasçılara kalır.
Bu güvence, ölüm tehlikesi içinde kaybolma durumunda 5 yıl, uzun zamandan beri haber alınamama durumunda 15 yıl ve her halde en çok gaibin 100 yaşına varmasına kadar geçecek süre için gösterilir. 5 yıl, tereke mallarının tesliminden; 15 yıl, son haber tarihinden başlayarak hesaplanır.
